8. Begrippen – Bezwaarcommissie en rechters
Begrippen, bezwaarcommissie, rechtbank, voorzieningenrechter en hogerberoepsrechter (Raad van State)
***
Bezwaarschriftencommissie, bestuursrechter en voorzieningenrechter
Heeft een bestuursorgaan een besluit genomen, dan staat er voor de belanghebbende burger (particulier of bedrijf) veelal rechtsbescherming open. Enkele belangrijke instanties waar men hierbij mee te maken kan krijgen, zijn de volgende.
De gemeente: de bezwaarschriftencommissies
Veel gemeenten hebben een speciale bezwaarschriftencommissie ingesteld. Deze commissie adviseert de gemeente over ingediende bezwaren. De commissie is onafhankelijk van de gemeente. Ze is geregeld in art. 7:13 van de Algemene wet bestuursrecht (‘Awb’).
De rechtbank: de bestuursrechters
Nederland is onderverdeeld in 11 rechtsdistricten die ‘arrondissementen‘ worden genoemd. Elk arrondissement heeft een rechtbank. Elke rechtbank heeft een ‘bestuursrechter’ (een bestuursrechtelijke afdeling binnen de rechtbank waar in feite meerdere bestuursrechters werken). Binnen een arrondissement kan een rechtbank feitelijk op meerdere locaties zijn gevestigd. Zo is er bijvoorbeeld binnen het arrondissement Rotterdam een zittingsplaats in Rotterdam, en een in Dordrecht.
Art. 43 van de Wet op de rechterlijke organisatie bepaalt: “De rechtbanken nemen in eerste aanleg kennis van de bestuursrechtelijke zaken waarvan de kennisneming bij de wet aan hen is opgedragen.”
Die ‘wet’ is bijvoorbeeld de Awb. Art. 8:6 van de Awb bepaalt dat beroep (tegen een besluit) kan worden ingesteld bij de rechtbank. Hierop bestaan tal van uitzonderingen.
De rechtbank waar beroep tegen het besluit dient te worden ingesteld is veelal de rechtbank van het arrondissement waarbinnen het bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen is gevestigd (art. 8:7 van de Awb). Ook hierop bestaan uitzonderingen.
De rechtbank: de voorzieningenrechter
Een ‘gewone’ procedure bij de rechtbank wordt ook wel een ‘bodemprocedure’ genoemd. Daartegenover staat de zogenaamde ‘voorzieningenprocedure’ (een bestuursrechtelijk ‘kort geding’). In geval van spoed kan een voorlopige voorziening aan de voorzieningenrechter van de rechtbank worden gevraagd. Dat kan bijvoorbeeld gaan om de schorsing van een omgevingsvergunning voor het bouwen (bouwvergunning). Als de voorzieningenrechter die vergunning schorst, dan kan de vergunninghouder daar voorlopig geen gebruik van maken (veelal tot de bestuursrechter daar in de bodemprocedure definitief uitspraak over heeft gedaan).
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State
In veel gevallen is in het bestuursrecht de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (‘ABRvS’) de hogerberoepsrechter (art. 8:105 van de Awb. Zie ook de Wet op de Raad van State). In bepaalde gevallen is een andere instantie de hogerberoepsrechter in het bestuursrecht (bijvoorbeeld de Centrale Raad van Beroep, of het College van Beroep voor het Bedrijfsleven). In het omgevingsrecht is het echter veelal de ABRvS die hogerberoepsrechter is.
In sommige gevallen is de ABRvS de ‘gewone’ beroepsrechter (rechter in ‘eerste en enige aanleg’). In dat geval hoeft de burger niet eerst langs de rechtbank. Dat is bijvoorbeeld het geval bij bestemmingsplannen.
De ABRvS: de voorzieningenrechter
Ook bij de (voorzitter van de) ABRvS kan een verzoek om voorlopige voorziening worden ingediend.
Geen advocaat of jurist nodig
Burgers mogen zelf hun bestuursrechtelijke proces voeren bij rechtbank en ABRvS. Zij hoeven geen advocaat of jurist in te schakelen. Vaak is dat echter wel veilig, gezien alle haken en ogen binnen het bestuursrecht.
Websites
– rechtspraak.nl (de rechtbanken)
– raadvanstate.nl (de ABRvS)