‘Voor een man met een hamer ziet elk probleem eruit als een spijker’. En, zo zou ik eraan willen toevoegen: ‘voor een jurist ziet elk geschil eruit als een rechtszaak’.

Zou het ertoe mogen doen naar wie je toegaat met een bepaald geschil? Dat de keuze wie je om advies vraagt, reeds een keuze impliceert voor een bepaalde aanpak? Stel, je hebt een meningsverschil met een familielid over de verdeling van een erfenis. Naar wie ga je toe voor advies? Naar een advocaat? Een notaris? Een bemiddelaar? Een financieel adviseur? De pastor? Een goede vriend?

 

Die keuze is nogal van belang. Want elk van deze adviseurs zal jou adviseren vanuit zijn of haar professionele context. Een advocaat zal wellicht de knuppel in het hoenderhok gooien. Hij schrijft een brief ‘op hoge poten’ aan de familie waarin hij namens jou allerlei claims bij de familie neerlegt en waarbij hij met ‘rechtsmaatregelen’ dreigt. De financieel adviseur zal aan het rekenen slaan. Hij gaat uit van bepaalde verdelingscriteria en rekent vervolgens uit waar iedereen recht op heeft. De pastor zal je willen adviseren om maar toe te geven, ‘om de lieve vrede’. En de bemiddelaar zal je waarschijnlijk adviseren om eens met iedereen rond de tafel te gaan zitten.

Kortom, zelfde geschil, verschillende methoden van aanpak.

Diagnose

In de medische wereld gaat dat niet zo. Daar geldt niet: zelfde ziekte, verschillende behandelmethoden. Dat komt doordat er in de medische wereld eerst een diagnose wordt gesteld. Eerst wordt er gekeken wat er precies aan de hand is. En vervolgens word je geadviseerd om naar een pijnarts, een fysiotherapeut dan wel een psychiater te gaan.

Waarom zouden we dat bij geschillen anders doen?

In de wereld van de professionele geschillenbeslechting (advocatuur, juristerij, rechtspraak) is het ongebruikelijk om diagnoses te stellen. Het is niet gebruikelijk om geschillen te diagnosticeren. En dat is een groot gemis. Het leidt er immers toe dat – om in medische termen te blijven spreken – juristen zomaar wat aan het opereren slaan om de niet nader gespecificeerde ziekte (het geschil) te genezen. En dat op zijn beurt leidt er toe dat de patiënt (de cliënt) blijft kwakkelen, de ziekte (het geschil) veel langer duurt dan noodzakelijk en de patiënt (de cliënt) nodeloos op kosten wordt gejaagd.

Het niet stellen van diagnoses is ook onwetenschappelijk. Uitgangspunt in de meeste (sociaal)wetenschappelijke beroepen is dat eerst altijd een klacht- en probleemanalyse plaatsvindt. Vervolgens wordt na gedegen onderzoek een bepaalde aanpak geïndiceerd. Toegepast op geschillen zou dat betekenen:

– onderzoek de bestaande situatie (de aard van het geschil),

– onderzoek wat de cliënt wil met deze situatie (en vertel hem wat de gevolgen van deze wensen zijn in termen van geld, energie en tijd),

– onderzoek welke methode van geschilbeslechting aangewezen is.

Juridische en motivationele methoden van geschilbeslechting

Niet altijd is een gang naar de rechter de aangewezen manier om een geschil op te lossen. Het kost veel geld, energie en tijd. En het verloop en de uitkomst van een rechtszaak is vaak moeilijk te voorspellen. Het is dan ook belangrijk om de cliënt niet zomaar vanuit een professioneel automatisme in een uitputtende procedure te betrekken. Een gedegen en onafhankelijke diagnose kan zomaar tot de vaststelling leiden dat de cliënt meer gebaat is bij een buitengerechtelijke methode van geschilbeslechting. Bijvoorbeeld een motivationele methode.

‘Motivatie’ is een moderne psychologische term voor ‘gedragsbeïnvloeding’. Onder ‘motivationele methoden’ bedoelen wij bij Brakenhoff het hele scala aan buitengerechtelijke geschilbeslechtingsmethoden: onderhandelen, bemiddelen en omgaan met weerstand. Een en ander met gebruikmaking van gedragspsychologische kennis en ervaring.

Doordat wij bij Brakenhoff naast juridische instrumenten ook over dit motivationele instrumentarium beschikken, is voor ons niet elk probleem een spijker. En niet elk geschil een rechtszaak. Hoe leuk en interessant wij het ook vinden om te procederen, processtukken te schrijven en zaken te bepleiten in de rechtszaal…