De nieuwe Omgevingswet benadrukt het belang van participatie. Maar het is niet bepaald duidelijk hoe het er in de werkelijkheid uit gaat zien. Sterker, het is geeneens duidelijk wat onder participatie moet worden verstaan. De kans is dan ook groot dat participatie ook onder de nieuwe wet slechts met de mond beleden zal worden. Hetgeen ons brengt tot de vraag : moet de participant niet gewoon het initiatief tot participatie nemen? Oftewel : lobby!

Instapmomenten in procedures

De huidige ruimtelijke wetgeving, en ook de toekomstige, kent formele instapmomenten in procedures. Het is het bekende rijtje van : inspraak, zienswijzen, bezwaar, beroep, hoger beroep en nog een aantal andere minder gebruikelijke middelen (zoals herzieningsverzoeken, civiele akties etc.).

Welke van deze momenten onder het begrip participatie vallen, is door niemand vastgesteld. Maar de praktijk gaat ervan uit dat de eerste drie – inspraak, zienswijzen en bezwaar – een hoog ‘participatiegehalte’ hebben. In die zin dat deze akties ertoe strekken de overheid tot een beter besluit te bewegen. Je zou ook kunnen zeggen dat het bij deze drie akties nog over de inhoud gaat. Terwijl het vanaf beroep nog slechts om de formaliteiten gaat (heeft de overheid de procedure juist toegepast?). Hoewel veel bestuursorganen vinden dat de bezwaarfase er niet meer is om inhoudelijk op het besluit in te gaan. Veel bezwaarzittingen worden in die zin als rechtbankjes opgetuigd. Waarbij afgevaardigden van het bestuursorgaan het primaire besluit verdedigen als zou een eigen belang van de overheid op het spel staan. Hetgeen een grote misvatting is.

Procedurele akties en lobby

In het hierboven geschetste rijtje instapmomenten ontbreekt de term ‘lobby’. En dat zegt veel. Lobby trekt zich namelijk niks aan van wettelijke instapmomenten in procedures. Lobby is een kwestie van bellen, van een afspraak maken en van ergens ‘aanschuiven’. Bij lobby wordt gedacht aan grote fabrikanten die één op één met een minister spreken over – pak um beet – het werkgelegenheidsbelang bij ontwerp-wetgeving.

Maar waarom zou lobby niet een burgerinitiatief kunnen zijn? Of het initiatief van een enkele burger?

Nergens in de wet staat geschreven dat de burger (of een klein bedrijf) een bestuursorgaan niet buiten de wettelijke procedures mag benaderen. Nergens staat geschreven dat je over een bestemmingsplan of omgevingsvergunning enkel met de overheid mag overleggen als de wet een formeel instapmoment aanwijst. Over dat soort besluiten mag je de overheid ook benaderen zonder dat er een termijn voor inspraak, zienswijzen of bezwaar loopt.

Dus waarom zou je als burger of (klein) bedrijf niet in de pen klimmen als je een mening over een ontwikkeling hebt?

Neem het participatie-initiatief!

Niet afdwingbaar maar wel aangekomen

Natuurlijk is het zo dat brieven die buiten de geëigende procedurele instapmomenten om aan de overheid worden verzonden door die overheid nogal eens ‘ter kennisneming’ worden aangenomen. Hetgeen vaak betekent dat ze niet worden gelezen. Maar neem van ons aan dat ze vaak ook wél worden gelezen, en dat er vaak ook wél aktie op volgt. De overheid is uiteindelijk immers een politiek bedrijf. En niet primair een juridisch bedrijf. Ze is geen rechtbank. Dus wanneer buiten alle procedures om een bericht aankomt dat politiek of bestuurlijk serieus wordt genomen, dan is de lobby geslaagd. En is de participatie feitelijk afgedwongen.

Dat is wat wij ook altijd zeggen tegen partijen die om bepaalde redenen niet mogen instappen in een formeel proces : klop evengoed op die deur, en stuur desondanks het bericht! Bij de rechter bent u misschien niet-ontvankelijk en dus kunt u uw belang niet juridisch afdwingen. Maar politiek-bestuurlijk hebt u geparticipeerd, en is uw geluid aangekomen. Hetgeen in wezen betekent dat u op een goede manier hebt gelobbyd.

Regelmatig hebben wij althans zaken voor elkaar gekregen voor partijen die om formele redenen buiten de wedstrijd stonden. Bijvoorbeeld omdat ze te laat waren met een bezwaar of om andere redenen niet-ontvankelijk waren. In die gevallen staat men echter slechts juridisch buiten de wedstrijd. Politiek-bestuurlijk kan er desondanks nog veel!

Vragen en advies

Hebt u vragen over het bestuursrecht? Neem dan contact met ons op:

Contact

Wij overleggen graag met u, praten graag over de ins and outs van uw situatie en geven u graag advies. Voor een kennismaking of eerste gesprek brengen wij geen kosten in rekening.