3. Privaatrecht – Het Burgerlijk Wetboek
Introductie van het Burgerlijk Wetboek (privaatrecht, ontstaan, inhoud, de Boeken)
***
Het Burgerlijk Wetboek
Het huidige Burgerlijk Wetboek (‘BW’) dateert van 1992 (althans grotendeels; de Boeken 1, 2 en 8 zijn van eerdere datum). Lange tijd werd het in de juridische volksmond het ‘nieuw BW’ genoemd. Ter onderscheiding van het voorheen geldende ‘oud BW’ dat dateerde van medio 19e eeuw.
Het BW heeft het oud BW in 1992 niet helemaal vervangen. Althans, niet inhoudelijk. Sommige onderdelen van het oud BW werden namelijk opgenomen in het BW. Vervolgens zijn veel van die onderdelen gefaseerd vervangen door ‘nieuw recht’ (zie hieronder bij ‘Boek 7A’).
Er staan echter nog steeds restanten oud BW in het BW.
Boeken
Het BW bestaat uit tien ‘Boeken’. Elk Boek behandelt een afzonderlijk privaatrechtelijk rechtsgebied. Het gaat om de volgende Boeken:
Boek 1: Personen- en familierecht
Boek 2: Rechtspersonen
Boek 3: Vermogensrecht in het algemeen
Boek 4: Erfrecht
Boek 5: Zakelijke rechten
Boek 6: Algemeen gedeelte van het verbintenissenrecht
Boek 7: Bijzondere overeenkomsten
Boek 7A: Bijzondere overeenkomsten; vervolg
Boek 8: Verkeersmiddelen en vervoer
Boek 10: Internationaal privaatrecht
Opvallend
Twee zaken vallen direct op aan dit overzicht:
– er is een Boek 7A
– er is geen Boek 9
Boek 7A:
Boek 7A bevat nog een restant oud BW. Het wordt steeds meer ‘uitgekleed’ doordat steeds meer onderdelen van dit Boek worden vervangen door ‘nieuw recht’. Daarbij worden de vervangen onderdelen overgezet naar de andere Boeken (veelal naar Boek 7). Dat is na 1992 bijvoorbeeld gebeurd met het arbeidsovereenkomstenrecht en met het huurrecht.
Boek 9:
Dit boek is (nog steeds) gereserveerd voor de vermogensrechtelijke onderdelen van het intellectuele eigendomsrecht (auteursrecht e.d.). Wanneer, en of, dat er gaat komen, is nog onbekend. Vooralsnog is het intellectuele eigendomsrecht verspreid over afzonderlijke wetten (zoals de Auteurswet) en geldt ter zake ook veel internationaal recht.
Systeem
Verder kan in grote lijnen het volgende worden opgemerkt over de opbouw van het BW:
- in de Boeken 1 en 2 worden de hoofdrolspelers in het privaatrecht (de natuurlijke personen en de rechtspersonen) geregeld,
- in de Boeken 3 tot en met 8 gaat het over het ‘vermogensrecht’ (wat ‘vermogensrecht’ is, wordt in de komende hoofdstukken besproken)
- in Boek 10 worden de internationale aspecten van het privaatrecht geregeld.
We moeten deze onderverdeling eigenlijk direct al relativeren. In Boek 1 van het BW is namelijk ook het ‘huwelijksvermogensrecht’ opgenomen. En in Boek 2 van het BW staan ook bepalingen over het ‘vermogen’ van rechtspersonen.
Indeling van de Boeken van het BW
In tegenstelling tot veel andere wetten, zijn de Boeken van het BW niet ingedeeld in hoofdstukken en paragrafen, maar in ‘titels’ en ‘afdelingen’. Een Boek is dus onderverdeeld in titels. Een titel bevat op haar beurt ‘afdelingen’. En afdelingen bevatten ‘artikelen’ (hoewel er ook titels zijn die enkel uit artikelen bestaan).
Wijze van schrijven
Als naar artikelen uit het BW wordt verwezen, gebeurt dat vaak als volgt:
“art. 3:9, lid 2 van het BW”
Het cijfer ‘3’ staat voor het Boek, het cijfer ‘9’ voor het artikel uit het Boek, en het cijfer ‘2’ voor het lid van het artikel.
Verder hebben wij er voor gekozen om ‘Boek’ met een hoofdletter te schrijven als het gaat over een Boek uit het BW.
Tekst van het BW
Voor de tekst van het BW verwijzen we naar deze pagina van www.overheid.nl. Daar staan de afzonderlijke Boeken van het BW.