Wie wel eens bezwaar heeft gemaakt tegen een overheidsbeslissing, kan zomaar tot de conclusie zijn gekomen dat de bezwaarprocedure een officiële rechtsgang is. De aanpak bij veel overheden (gemeenten met name) doet namelijk nogal gewichtig aan. Veel gemeenten hebben een onafhankelijke bezwarencommissie bestaande uit deftige leden, die nogal ‘rechtbankachtig’ overkomt. Zo kan het gebeuren dat betrokkenen zich vergissen over de aard van de bezwaarprocedure. Een van de meest gemaakte vergissingen is dat men – en onder ‘men’ kan vaak ook de commissie zelf worden verstaan – meent dat aan niet aangevoerde gronden van bezwaar voorbij kan worden gegaan. Niets is echter minder waar!
In het civiele recht is deze vraag wat lastiger te beantwoorden dan in het bestuursrecht. In het civiele recht gelden allerlei ouderwetse tarieven voor dagvaardingen, deurwaarders, etc.. Die staan weliswaar vast, maar het is zoveel dat het een heel gepuzzel wordt. Maar in het bestuursrecht kun je best een relatief goede begroting maken voor een rechtszaak.
De regering overweegt om het bezwaar- en beroepsrecht te gaan beperken voor lieden die bouwprojecten willen verhinderen. Het zijn nog maar verkennende voorstellen. Een mogelijkheid is om rechtspraak in twee instanties af te schaffen en te beperken tot één instantie. Ook wordt overwogen om de mogelijkheden voor belangenclubs te beperken. Het zijn juist die laatsten die veel successen boeken in milieukwesties. Het zou de overheid een voordeel zijn als ze worden uitgeschakeld. Maar is dat niet een zwaktebod?
Soms komt je zaken tegen waarin alle vooroordelen over de al te formalistische juridische beroepsbeoefening bewaarheid worden. Het geval dat ik in deze blog bespreek, is er zo een. Het is een zaak van ruim twee jaar geleden. Wat het financiële belang van de zaak was, weet ik niet. Het ging over belastingrecht. Maar de discussie ging over het bestuursprocesrecht. Over de formaliteiten. Meer concreet: over de vraag of je bij je beroepschrift een afschrift van het besluit waartegen je in beroep gaat, moet voegen. Ik kwam de uitspraak deze week tegen, en het leek me de moeite waard om er twee jaar na dato nog eens aandacht aan te besteden. Om maar weer eens aan te tonen hoeveel tijd en energie er in het recht verloren kunnen gaan aan formaliteiten.
Een niet-ingewijde zou zomaar kunnen denken dat wij in een strak geregisseerd land leven. Waarbij je aan de top de Rijksoverheid hebt, daaronder een 12-tal gelijkvormige provincies en ten slotte 345 net zo gelijkvormige gemeenten die allemaal binnen het kader van een soort van bestuurlijke piramide functioneren, met het Rijk aan de top en de gemeente onderaan. Niets is minder waar.
Er zijn verschillende soorten overheidsorganisaties. Super professionele organisaties zoals de Rijksoverheid en een enkele grote stad. Er zijn ‘normale’ organisaties. En er zijn, wat ik maar noem, ‘problematische’ organisaties. Dat onderscheid merk je onder andere aan de manier waarop men met Wob-verzoeken omgaat (ik weet, ik weet, het is tegenwoordig ‘Woo’, maar ‘Wob’ is nu eenmaal een ingeburgerde term. Wat mij betreft mag die ook onder de Woo worden gebruikt).
Veel gemeenten kennen nu al participatiebeleid. En onder de Omgevingswet zal dat enkel meer worden. Vraag is of dat participatiebeleid wel goed doordacht is. Want als gemeente kun je er jezelf zomaar mee in de vingers snijden. Onnodig. Wat zeg je nu eigenlijk als gemeente als je stelt dat je aan ‘participatie’ doet? Wat betekent dat? Geef je daarmee rechten aan burgers, en leg je daarmee verplichtingen op aan bedrijven en ontwikkelaars? En wat voor rechten en verplichtingen zijn dat eigenlijk?
Dat de overheid bij het nemen van besluiten op aanvraag (zoals vergunningaanvragen) is gebonden aan termijnen, bleek al uit een vorige blog. Maar wat kun je eigenlijk doen als de overheid die termijnen niet naleeft? Iedereen zal wel eens hebben gehoord van de ‘Wet dwangsom’. Op grond daarvan is de overheid in geval van nalatigheid in bepaalde gevallen en onder bepaalde voorwaarden een dwangsom verschuldigd aan de aanvrager. Maar dat biedt niet altijd een uitkomst. Zo is de dwangsom relatief laag. En meestal is het de aanvrager niet zozeer te doen om geld (de dwangsom) maar juist om een daadwerkelijk besluit.
Veel overheden lopen momenteel over. Er is teveel werk, of er zijn te weinig medewerkers. Of beide is het geval. Maar een ding is duidelijk: het lukt veel overheden niet om op tijd besluiten te nemen. Dat roept een aantal vragen op. Ten eerste: welke termijnen gelden er eigenlijk voor de overheid? En ten tweede: wat kun je er als belanghebbende aan doen om de overheid aan te sporen om een besluit te nemen als ze een termijn heeft overschreden? In deze blog komt de eerste vraag aan de orde: welke termijnen gelden er? In een volgende blog wordt op de tweede vraag ingegaan.
Wat te doen als je verneemt dat de gemeente bomen wil kappen, en je het daar niet mee eens bent? Wel, kom in aktie! Maar hoe ziet die aktie er uit? Bezwaarschrift tegen de kapvergunning indienen en vervolgens achterover leunen? Nee, zeker niet. Van de bezwaarmaker wordt in dit soort gevallen meer verwacht. Bijvoorbeeld dat hij een schorsingsverzoek indient bij de rechtbank. Dat niet iedereen van die noodzaak op de hoogte is, vernam ik onlangs weer. Tot grote woede van een bezwaarmaker trok de gemeente zich niks van zijn bezwaar aan en ging ze na de bezwaartermijn zomaar tot de kap over. Mag dat zomaar?! Jazeker…