In onze laatste blog gaven we af op de Rechtspraak vanwege het Wilders-proces. Deze zaterdag stond er een nog kritischer opinie in de Volkskrant over diezelfde Rechtspraak. Plus een artikel in het AD over een van de gevolgen die het ‘failliet’ van de Rechtspraak heeft voor de samenleving. Bewoners uit een rijke buurt in Rotterdam maken misbruik van de ellende bij de Rechtspraak, en verdienen daar wellicht fortuinen aan.

Kritiek

In de Volkskrant van vandaag (zaterdag 12 september 2020) pleitten Maurits Chabot en Maurits Barendrecht voor een hervorming van de rechtspraak. Aanleiding: de stroperigheid van procedures, decennia durende rechtszaken, frustraties bij de burger en het 19^e eeuwse karakter van het instituut en de spelers.

De rechtspraak lost geen problemen op. De toga’s vergroten deze juist. Enerzijds vanwege het toernooimodel (een rechtszaak als strijdtoneel, met aanvallen en verdedigen, en winnen en verliezen als essentie), en anderzijds – en dat is onze benadering – vanwege het soort professionals dat zich daardoor tot het vak voelt aangetrokken. Dat zijn immers niet de meest oplossingsgerichte of wijze lieden, maar veeleer de extraverte schreeuwlelijken die we ook zo vaak in de media ruzie en stampij zien maken met Jan en Alleman. Met als enig doel om zich in de kijker te spelen en op die manier cliënten aan te trekken die menen dat dat kennelijk nodig is om iets voor elkaar te krijgen bij een rechter. Voor die schreeuwlelijken is het maar goed dat er in diezelfde media geen aandacht wordt besteed aan de resultaten van hun optredens voor de gerechtelijke instituten. Want daaruit zou blijken dat een TV-advocaat het in niks beter doet dan een ‘gewoon’ advocaat. Behalve dan dat ie beter declareert.

Maar goed, het hele fenomeen TV-advocaat is toch meer iets voor de strafrechtadvocatuur. En wat ons betreft zoeken ze het maar lekker uit met elkaar in de criminele sector. Wij hebben in ieder geval niks met strafrecht. Juridisch gezien immers volstrekt oninteressant. En wij kunnen ons heel goed voorstellen dat wanneer je vak weinig uitdaging kent, je je heil en teveel aan tijd gaat zoeken en besteden in de media. Want terwijl strafpleiter X zit te lullen bij de NPO zit elders in de stad een civiel jurist ’s avonds laat nog aan een zaak te werken.

Zo liggen zo ongeveer de verhoudingen in ’t wereldje.

Bezwaar maken om geld te verdienen

Intussen kwam het AD deze zaterdag met een artikel over bewoners uit een rijke buurt in Rotterdam die goud geld verdienen aan het vertragen van bouwprojecten. Dat doen ze door bezwaarschriften en beroepschriften in te dienen tegen die projecten. Dat die bezwaren en beroepen inhoudelijk gezien volstrekt kansloos zijn bij de rechter, houdt deze mensen niet tegen. Doel van de hele exercitie is immers om zand tussen de bouwraderen te strooien, en niet om rechtszaken te winnen.

Een van de bewoners schijnt een Rotterdamse rechter te zijn. En die weet natuurlijk hoezeer het water haar collega’s in de Rechtspraak tot de lippen staat. Tussen het indienen van een beroepschrift en een uitspraak door de rechter kan zomaar een jaar tot anderhalf zitten. En al die tijd kan de bouwer zijn project niet financieren. Want op basis van een ‘niet-onherroepelijke-  bouwvergunning worden geen middelen vrijgegeven door de financier.

Dus wat doen de bouwers: die kopen de bezwaarmaker af. Niet voor een tientje, maar voor een marktconforme prijs. En marktconform in de vastgoedwereld betekent al snel tientallen tot honderduizenden euro’s. Om een bezwaar of beroep af te kopen. Niet omdat een rechter dat beroep ooit gegrond zal verklaren – veelal is het beroep immers kansloos – maar omdat de Rechtspraak volledig is vastgelopen en het ‘eeuwen’ duurt voordat er een uitspraak wordt gedaan.

Ook hier dus een voorbeeld van de volstrekte zinloosheid van het instituut rechtspraak. Sterker, zinloos is nog een eufemisme als je beseft dat de traagheid van de rechtspraak juist wordt benut door bepaalde lieden om er goud geld aan te verdienen.

Misbruik van procesrecht

Dat laatste is overigens dermate onethisch dat wij het volgende voorzien.

In het huurrecht is enkele jaren geleden een onderverhuurder die illegaal onderverhuurde, veroordeeld om de huurpenningen die hij of zij met die illegale onderverhuur verdiend had te vergoeden aan de eigenaar / hoofdverhuurder. Plus rente, kosten en de hele mikmak. Dat was voorheen nooit gebeurd. Maar ineens bleken de juridische geesten rijp om dit soort praktijken ten koste van de samenleving, aan te pakken.

Een zelfde kous op de kop voorzien wij voor mensen die misbruik maken van procesrecht door kansloze bezwaren en beroep in te stellen tegen vergunningen, met als enig (klaarblijkelijk) doel om de ontwikkelaar te chanteren. Wat daarvoor nodig is, is een projectontwikkelaar die een aktie uit onrechtmatige daad instelt tegen zo’n bezwaarmaker en daarbij alle vertragingskosten op die persoon verhaalt. Oftewel: bouwrente en de hele mikmak. Een andere mogelijkheid is om eens wat ‘moderne’ jurisprudentie op basis van art. 3:44 van het BW te creëren: het artikel over bedreiging en misbruik van omstandigheden. Over die band zou men aan bezwaarmakers betaalde afkoopsommen kunnen terugvorderen. Vanzelfprekend nadat de vergunning onherroepelijk is geworden.

Of dergelijke juridische akties kans van slagen hebben, is de vraag. Maar na zo’n artikel in het AD kon de maatschappelijke verontwaardiging (want die is er in Rotterdam!) een rechter nog wel eens kunnen overhalen om wat stoere jurisprudentie te maken. En anders is de enkele dreiging met een dergelijke rechtszaak – en zelfs het daadwerkelijk aanspannen ervan – in ieder geval niet onethischer dan het maken van kansloos bezwaar en beroep.

Hervorming rechtspraak

Het allerbelangrijkst lijkt echter om de Rechtspraak eens goed te hervormen en er de 19^e eeuwse angel uit te halen. Weg met de toga’s, weg met de deurwaarders, weg met de archaïsche taal, weg met het toernooimodel.

We leven inmiddels in de 21^ste eeuw…