Het zal u niet ontgaan zijn: er is veel te doen over stikstof. In de discussie erover moeten we uitgaan van wetenschappelijke feiten. Die worden wat mij betreft prima verwoord in het boek ‘Stikstof’ van Jan Willem Erisman e.a. Daaruit blijkt dat stikstof een soort van schadelijke anabole steroïde is voor de plantengroei. Deze vaststelling laat echter onverlet dat er buiten de wetenschappelijke feiten politieke beslissingsruimte is. In het meest extreme geval zou je immers de stikstofschade eenvoudigweg voor lief kunnen nemen. Dat standpunt zou weliswaar in strijd met de (Europese) regels zijn, maar ook op dat punt hebben landen politieke beslissingsruimte. Zie Brexit, en zie het overtreden van de begrotingsregels door Frankrijk kort na vaststelling van die regels. Maar vrees niet: dat extreme standpunt zal ik hier niet gaan bepleiten. Wel ga ik in op enkele in de media geopperde (juridische) mogelijkheden. Waarvan de meest gehoorde is: schrap gewoon wat van die Natura 2000-gebieden! Maar kan dat eigenlijk wel?
Het zal weinigen zijn ontgaan dat er nogal wat te doen is om stikstof en Natura 2000-gebieden. De regering heeft zich tot doel gesteld om het stikstofprobleem in Nederland rigoureus aan te pakken. Maar steeds vaker gaan er stemmen op die zeggen dat er helemaal geen stikstofprobleem is. Het enige probleem zou de Nederlandse wetgeving zijn. Die wetgeving zou veel verder gaan dan waar de Europese Unie toe dwingt. Met als gevolg dat de bouw onnodig stil is komen te liggen, en boeren onnodig onteigend dreigen te worden. De meningen verschillen enorm, en er is weinig begrip voor de standpunten over en weer. Belangrijkste reden daarvan lijkt te zijn dat voor- en tegenstanders uitgaan van verschillende perspectieven en informatie. Daarom in dit artikel wat nadere informatie over de Europese regelgeving. In een volgend artikel ga ik in op de nationale regelgeving (Wet natuurbescherming c.a.).
Over de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (‘ABRvS’) van 2 november 2022 is al veel gezegd en geschreven. De uitspraak ging over het Porthos-project in de Rotterdamse haven, maar heeft gevolgen voor de gehele bouwsector. Bouwend Nederland spreekt over ‘een drama voor de bouw’. NRC spreekt over vertraging bij veel bouwprojecten. Kortom, wat nu? En, wat is die bouwvrijstelling eigenlijk?
Het zal weinigen zijn ontgaan dat Johan Remkes vorige week zijn rapport ‘Wat wel kan’ heeft uitgebracht. En dat hij daarvoor zowel van boeren als van natuurliefhebbers luid applaus heeft gekregen. Hetgeen sommigen nogal verbaasde omdat de boeren er in dat rapport niet veel beter vanaf kwamen dan het geval was voor dat rapport. Jesse Klaver en de Volkskrant veronderstelden daarom dat de boeren het wel niet gelezen zouden hebben, en dat daarvan maar zo snel mogelijk gebruik moest worden gemaakt door het als de wiedeweerga door het parlement te jassen. Hetgeen Remkes zelf nogal ontstemde. Want Klaver c.s. maakten hier in rap tempo kapot wat Remkes met veel moeite had opgebouwd. Remkes’ woede is terecht.
Naast het lezen van taaie juridische handboeken, lezen wij af en toe ook wel eens een ‘gewoon’ boek. “Klont” van Maxim Februari bijvoorbeeld. Wij zijn fan van Maxim. En dat komt ook een beetje doordat Maxim in zijn boek op een gegeven moment zo treffend opmerkt dat de reële werkelijkheid steeds kleiner wordt ten opzichte van alle informatie die er over die werkelijkheid wordt geproduceerd. Volgens ons geldt dat ook voor het recht. Is het stikstof- en PFAS-gebeuren een aankondiging van een ‘klont’ in het recht?
Het is een groot probleem. Het stikstofgebeuren. Nederland ligt stil. We merken het aan alles in de besluitvorming. Bouwend Nederland heeft er een brief over geschreven aan de Nederlandse gemeentes. En net als voor alle andere dappere voornemens op stikstofgebied geldt, geldt ook hier dat er hoogstens sprake kan zijn van een smeekbede: Help!
Vandaag – 24 september 2019 – berichtte de Volkskrant dat de bouw een ‘extra klap’ te verduren heeft gekregen. Nadat het ene na het andere bouw- en infraproject vanwege de stikstofproblematiek bakzeil haalt bij de Raad van State, is het nu de beurt aan bagger- en grondverzetprojecten. Niet vanwege stikstof, maar vanwege PFAS. En, o ja, over die andere zaak – over CO2 – was er onlangs ook nog nieuws.
(Update 25-9-2019: zie hier het rapport van het Adviescollege Stikstofproblematiek)